Ratten

Rat of muis in huis?

Twijfel je of je ratten of muizen in huis hebt? Ga dan vooral af op keutels en geur. De urine van bruine ratten lijkt op ammoniak. Urine van muizen ruikt ook bepaald niet fris, maar “muf” zou hier een betere omschrijving zijn. Als de aanwezigheid van een dier erg mysterieus lijkt, kan het wel eens een rat zijn. Die opereert doorgaans nog meer onder de radar dan een muis, die eerder enthousiast van aard is.

Soorten ratten

Bruine rat

In 95% van de gevallen zal overlast van ratten in België te wijten zijn aan de bruine rat (rattus norvegicus). Mensen beweren vaak dat het gaat om woelratten of muskusratten, maar al te vaak worden deze soortnamen verkeerd gebruikt. Dat komt omdat de bruine rat op erg uitéénlopende plaatsen kan leven; in het riool bijvoorbeeld. Maar je vindt ze net zo goed op een boerenerf, een spoorwegbedding of in een kippenren.

Zwarte rat

De zwarte (rattus rattus) heeft een kleiner aandeel in gevallen van rattenoverlast. Het is dan ook een uiterst schuw knaagdier en een zwarte rat laat zich nog moeilijker vangen dan een bruine rat. Zwarte ratten leven graag op hoogte. In landbouwbedrijven zijn ze soms te vinden in de plafonds van de stallen, maar ook in woonhuizen dringen soms wel eens zwarte ratten binnen. Ze kiezen dan meestal de zolder of een plafond als verblijfplaats. In het Engels staat deze uitstekende klimmer niet voor niets bekend als “roof rat”. De zwarte rat heeft de voorkeur voor warme plaatsen, dus je zal er in de winter niet snel een aantreffen.

Verschillen tussen de Bruine en de Zwarte rat

Bruine rat	Zwarte Rat
groter lichaam (steviger)	kleiner (slanker achterste)
grotere kop, kleine oren en ogen	spitse snuit, grote oren en ogen
grijze, bruine vacht	zwart tot lichtbruin, lichte vacht op de buik
staart: korter dan het lichaam	staart: langer dan het lichaam

Muskusratten en Woelratten

Muskusratten leven hier en daar nog in sommige waterlopen in België, maar hun aantal is vandaag de dag sterk teruggedrongen. In Nederland bestrijden de Waterschappen de populatie muskusratten om vraatschade aan dijken te voorkomen. Muskusratten stammen eigenlijk uit de familie van de Cricetidae (woelmuisachtigen). Op de keper beschouwd behoort ze dus niet tot de familie van de ratten. Ook woelratten behoren tot deze familie. Het zijn semi-aquatische dieren. Dicht begroeide oevers zijn hun favoriete plekje. Muskusratten en woelratten zijn in de eerste plaats vegetariërs, dus ze hebben weinig te zoeken in gebouwen en in tuinen.

links: een muskusrat, rechts: een woelrat

Voortplanting en levenscyclus

Bruine ratten kunnen zich het hele jaar door voortplanten. Een wijfje kan tot 5 keer per jaar jongen werpen. Na 5 weken is een wijfje geslachtsrijp en een zwangerschap telt gewoonlijk 3 weken. Een worp telt 7 tot (maximaal) 14 jongen. Tel maar uit! Ratten kunnen drie tot vier jaar oud worden, maar in het wild mag een rat zich gelukkig prijzen als ze al één kaarsje mag uitblazen.

Sporen en uitwerpselen

De belangrijkste sporen bij rattenoverlast zijn keutels en urine. Een muis zal keutels achterlaten op haar pad, maar de uitwerpselen van een rat vind je meestal op een plaats dicht bij het nest. Als knaagdieren zijn ratten daarnaast ook fervente knagers. Zoals alle knaagdieren moeten ze knagen om hun tanden af te slijten. Die groeien immers voortdurend, zoals nagels bij mensen. Keutels van ratten (foto onder) zijn ongeveer zo groot als een pinda, maar iets langer en een beetje dunner. Muizenkeutels lijken eerder op hagelslag.

Het gebeurt veel vaker dan de meeste mensen denken: ratten in huis. Ratten hebben een geweldig aanpassingsvermogen en ze zijn altijd op zoek naar eten en een warme schuilplaats. Zeker als het kouder wordt buiten, zeggen ratten geen nee tegen een verwarmde woning met voedselvoorraden van mensen. Een gaatje in een kelderrooster is soms snel gevonden. Of misschien had je die klimplant toch even moeten snoeien voor hij het pannendak bereikte?

Wat te doen tegen ratten in huis? SPOT bellen natuurlijk! Maar de doe-het zelvers onder jullie vinden hier alvast enkele voorbereidende stappen om ratten in huis te bestrijden en tips om een rattennest in je huis weg te vangen.

Stap 1: Langs waar kwam de indringer?

Voor je ook maar iets doet, doe je best de ronde van het gebouw om alle plekken waar ratten het gebouw kunnen binnendringen dicht te maken. Voor kieren mag de opening niet veel groter zijn dan 1,5 cm en voor ronde openingen 2,5 cm (voor een volwassen bruine rat). Als je je helemaal onderaan de voedselketen bevindt, kan je maar beter in kleine gaatjes passen! Met haar snorharen heeft een rat meteen een goede graadmeter om te beoordelen of ze doorheen een opening kan. Bovendien kan een rat vrij snel door verschillende materialen knagen om te kleine gaatjes wat groter te maken.

Schenk zeker ook aandacht aan de afvoeren en rioleringen in huis. Soms komen de ratten uit het riool. Of het nu in de stad of op het platteland is, een riool is een aantrekkelijke schuilplaats voor een rat. Onder de grond schommelen de temperaturen immers minder dan boven de grond. Zo heeft een rat het minder koud ‘s nachts.

Weet je niet goed waar knaagdieren nu net wel en net niet binnen geraken? Bel ons even op en dan bekijken we het met een ervaren oog!

Probeer vervolgens de opklimbaarheid te beperken door zaken weg te nemen of toe te voegen en dicht de openingen. Staalwol is een eenvoudig en snel middel, waar ratten niet graag aan knagen. Openingen dichtmaken lijkt contra-intuitief, want veel mensen huiveren er van om knaagdieren net te gaan opsluiten in hun huis. Toch werkt dit het beste. Zo neem je controle over de situatie. Een wild dier danst immers niet zomaar naar jouw pijpen.

Stap 2: Voedsel

Wat past nog in die aanpak? Neem nog wat meer controle over de situatie alvorens je de ratten gaat bestrijden. Je wil de rat(ten) van hun belangrijkste behoefte beroven: eten. Berg alles op, tot de laatste kruimel. Gebruik hiervoor harde materialen zoals plastic of metalen kisten en glas. Als je zaken verstopt in keukenkasten, wees dan zeker dat knaagdieren ook langs de onder- of achterkant de kast niet in kunnen.

Stap 3: Vangen

Zijn alle openingen gedicht? Kunnen er geen ratten meer in of uit het gebouw? Is al het eetbare netjes opgeborgen? Lees dan hier verder hoe je de ratten kan verdelgen of vangen of lees hier alles over een professionele rattenbestrijding

Ratten op zolder

Wanneer je last hebt van ratten op zolder, is er waarschijnlijk een weg langs waar ze gemakkelijk kunnen opklimmen en binnendringen. Het is altijd een goed idee om er voor te zorgen dat knaagdieren niet tot op het niveau van het dak geraken. Een pannendak is immers dicht voor de regen (die van boven komt), maar niet voor knaagdieren die kleine kieren benutten om het dak binnen te dringen.

Naast goede zwemmers zijn ratten vooral goede klimmers. Kijk dus naar openingen op de begane grond, maar vergeet ook openingen op hoogte niet, voor zover er iets is dat het opklimmen gemakkelijk maakt: een klimplant, een regenpijp, objecten die tegen de muur gestapeld zijn, een haag, een laag aflopend dak en zo verder.

Een rattenplaag hoeft zich natuurlijk niet altijd voor te doen in een gebouw. Vaak ontstaat een rattenplaag in de tuin, op industrieterreinen, waterlopen, etc. Rattennesten in een kippenhok bijvoorbeeld, dat is helaas meer regel dan uitzondering. Particulieren vragen ons regelmatig of het überhaupt mogelijk is om kippen te houden zonder rattenholen in de tuin te zien. Ook de aanwezigheid van eten voor vogels of voor andere huisdieren, grote hoeveelheden noten (die van de boom vallen), vuilnis, eten voor huisdieren en de warmte onder een composthoop zorgen vaak voor last van ratten in de tuin. We vallen dikwijls in herhaling, maar de rode draad door dit verhaal is steevast het gemakkelijk bereikbare voedsel. Een goede schuilplaats staat ook hoog op het verlanglijstje van een rat, maar die zal ze pas gaan zoeken in de buurt van een voedingsbron.

rattenholen: een rat houdt de opening altijd netjes vrij om snel weg te kunnen vluchten in geval van nood.

Ratten in de tuin verjagen

Het verjagen van ratten in de tuin behoort tegelijkertijd tot de beste en de slechtste ideeën die er zijn. We verklaren ons nader. Je bent van plan om ratten te verjagen bij jouw kippen zonder gif, bijvoorbeeld met geur, zwarte peper of met ultrasoon geluid. Dit is geen goed idee. Je draait de redenering best om: om welke reden zijn de ratten hier? Omwille van het voedsel uiteraard. Verjaag de ratten dus niet actief, maar trek hen niet aan: neem de controle over wat er voor zorgt dat ze blijven. Dieren krijgen best eten op plaatsen waar ratten er niet bij kunnen. Als je de aanwezigheid van eten niet kan beperken in de ruimte, beperk het dan in de tijd: geef dieren kleine porties op verschillende tijdstippen, zodat alles onmiddellijk op is en er niets overblijft. Blijf er desnoods bij staan. Vergis je niet: een rat is een nachtdier, maar ze zal snel genoeg begrijpen dat ze overdag haar slag moet slaan als dat noodzakelijk is. En als het moet, wanneer je voor vijf minuten je rug draait.

Bellen naar de gemeente?

We merken dat bij veel mensen het idee leeft dat het tegengaan van overlast van ratten een taak voor de gemeente is. Dat klopt, voor zover de problemen zich voordoen op het openbaar domein. Op privéterrein is het bestrijden van ratten een privé-aangelegenheid. Sommige gemeentes maken hier uitzonderingen op. Waar er overlast van ratten is, daar is vaak voedsel in het spel. Een dat is nu eenmaal vaak te vinden in tuinen.

Het bestrijden van ratten vergt een goede kennis van de psychologie van dit intelligente knaagdier. Bovendien is het goed om te weten wat het werken met vallen en gif allemaal inhoudt.

Ratten verdelgen met gif

Wanneer je ratten gaat bestrijden met gif zijn er enkele belangrijke factoren waar je rekening mee moet houden. Want zoals met alles, zijn er aan deze methode voordelen en nadelen verbonden.

• Bij het inzetten van rodenticide moet je zowel primaire als secundaire vergiftiging van dieren die niet tot je doelgroep behoren, kunnen uitsluiten. Dat kan slaan op jouw of andermans huisdieren, maar ook op andere wilde dieren. Een primaire vergiftiging voorkom je door ervoor te zorgen dat andere dieren niet rechtstreeks bij het gif kunnen. Een secundaire vergiftiging treedt op wanneer een roofdier (bv. een huiskat) een vergiftigde rat opeet. Dat risico kan je inperken door de keuze van het product, de hoeveelheid en de concentratie van het gif. Lees aandachtig de richtlijnen op de verpakking. Producten voor gebruik binnen gebruik je enkel… binnen!
• Toxisch lokaas heeft ook voordelen: gebruiksgemak, om er maar een te noemen bijvoorbeeld. Van een lokaaspunt kunnen meerdere ratten tegelijk eten, zonder dat dit onderhoud of nazicht nodig heeft. Vallen kunnen vaak maar één keer vangen en vereisen dan een actie van de gebruiker.
• Rodenticiden (gif voor knaagdieren) zijn vaak gebaseerd op anticoagulantia. Dat is een middel dat een goede bloedstolling belemmert. Een knaagdier sterft hier niet onmiddellijk van. Denk dus niet: “Ik zal geen val gebruiken, want dat vind ik zo erg voor dat diertje”. In een rattenklem is een rat op slag dood en het is dus veel humaner dan gif.
• Rodenticiden zijn geen wondermiddelen. Veel mensen beelden zich in dat men in de fabriek de magische formule kent om gif voor knaagdieren onweerstaanbaar te maken. Wel, niets is minder waar. Een rat houdt het meestal bij een voedselbron die ze kent. Iets nieuws proberen, dat kan immers alleen maar risico inhouden. De mezenbollen verwijderen is dus waarschijnlijk een efficiëntere bestrijdingsmethode dan er een een lokdoos met gif voor ratten onder te plaatsen.
  Probeer gif voor ratten binnenshuis te vermijden. Een rat kiest niet waar ze dood zal vallen. Een kadaver in het plafond, het gebeurt wel vaker. Laat de oplossing vooral niet slechter zijn dan de kwaal.

Ratten vangen: bestrijden zonder gif

Hoe kan je ratten nou het beste gaan vangen? Er bestaan een heleboel vallen. Zo zijn er onder andere: vangkooien voor ratten, rattenklemmen of zelfs lijmvallen. De laatste vermijd je best, want ze zijn niet diervriendelijk en ze leiden vaak tot bijvangst. Zeker buiten.

Vangkooi voor ratten

Ratten levend vangen, dat doe je het beste met een vangkooi. Maar wees gewaarschuwd: makkelijk is het niet. Ratten zijn intelligent en voor je’t weet stelen ze het aas uit de kooi zonder het sluitingsmechanisme te activeren. Je vraagt je best op voorhand af wat je zal doen, wanneer je een vangst hebt.

Rattenklem

en klem is een van de meest efficiënte en humane manieren om een rat te vangen. Gebruik een klem met de nodige voorzorgen: vermijd dat andere dieren er bij kunnen. Laat een open klem nooit opgespannen staan overdag. Je zal misschien vogels vangen.

Lijmvallen voor ratten

Lijmvallen zijn een controversieel bestrijdingsmiddel. Het is zeer dieronvriendelijk en ze zijn daarom niet toegelaten in Wallonië.. Er wordt vaak gezegd dat de dieren sterven door een stressreactie, maar het kan heus dat je hen levend aantreft ook. Beoordeel zelf of de omstandigheden het gebruik ervan rechtvaardigen. Vermijd bijvangst.

Lokaas om ratten te vangen

Waar komen ratten op af? Het is de eerste vraag die mensen zich vaak stellen, wanneer ze en rat willen vangen. Maar alvorens je op zoek gaat naar het beste lokaas, moet je alle andere voedingsbronnen elimineren. In dat geval zal bijna elk lokaas werken. Maar probeer gerust met pindakaas of met een stukje meloen.

Psychologie van de rat

Een rat is een intelligent en voorzichtig dier. Ze zal niet snel iets nieuws proberen, wanneer ze een voedingsbron had die duidelijk wel te vertrouwen was. Besef dus, dat je vraagt van het dier om een risico te nemen. Dat heeft soms tijd nodig. Bovendien kan je hierop inspelen door een gewenningsperiode in te lassen: Je voert ze enkele dagen lokaas in of op de val, zonder ze te activeren. Zo zal een rat het lokaas en de val beschouwen als ongevaarlijk.
Heb je te maken met meerdere ratten? Gebruik dan zeker voldoende vallen; liefst meer als er ratten zijn. Eenmaal je begint te vangen, zal een doorwinterde rat jouw sluwe aanpak snel doorprikken.

Ratten beschikken bovendien over een kinesthetisch zintuig. Ze gebruiken hun spiergeheugen en slaan zo hun omgeving in zich op. Verplaats tijdens een bestrijding dus zo min mogelijk vallen of lokazen. Al hun zintuigen zijn zeer sterk ontwikkeld, behalve hun zicht. Knaagdieren zijn nagenoeg blind.

De prijs van een rattenbestrijding hangt meestal af van verschillende factoren:

• De omvang van de plaag
• Factoren die bestrijding moeilijker maken (Zijn er huisdieren? Zullen de bestrijdingsmiddelen veel concurrentie ondervinden van ander voedsel waarvan de ratten kunnen eten?)
• Wat zijn de voorwaarden i.v.m. veiligheid?
• Aantal interventies
• De aard van het gebouw

Maar daarmee weet je natuurlijk nog altijd niet wat voor budget je moet voorzien voor de werkzaamheden. Bij SPOT krijg je altijd onmiddellijk een indicatie van de prijs aan de telefoon. Zo kom je nooit voor verrassingen te staan. Bel ons vandaag nog op met al uw vragen over een rattenbestrijding.